specialisme

Naast conservering en restauratie van houten objecten en betimmeringen uit alle tijden:

- Klokkasten van Haagse klokken en Religieuses maar ook kasten van staande horloges

- Collectie inventarisatie

- DDT op objecten:
     Tijdens een museum-inventarisatieproject zijn i.s.m. collegarestaurator Vincent van Drie 600 objecten onderzocht. Tijdens de opname troffen wij, in het bijzonder op de niet-afgewerkte houten oppervlakken, veelvuldig een witte waas aan die in eerste oogopslag op schimmel of stof leek. Vooral op kops hout was het flonkerende karakter, als bij rijp in de winter, en de soms netachtige structuur goed waarneembaar. Onder een vergrootglas constateerden wij de aanwezigheid van zeer fijne kristallen. Nader onderzoek van genomen monsters in het laboratorium van het ICN toonde de aanwezigheid van het pesticide DDT aan. Op ruim 40% van de beoordeelde 600 objecten werden deze DDT-kristallen aangetroffen.

Pas de laatste jaren is duidelijk geworden dat het insecticide, waarvan men ooit dacht dat het opgesloten in het hout zijn preventieve werk zou doen, naar het oppervlak migreert. Het vermoeden bestaat dat deze migratie wordt bevorderd door fluctuaties in relatieve luchtvochtigheid en temperatuur. Als de stof in de vorm van kristallen aan het oppervlak verschijnt, spreekt men van uitbloei. Deze uitbloei zal pas stoppen als alle DDT uit het hout naar het oppervlak is gemigreerd.

Aangezien het gebruik van de toxische stof sinds 1973 verboden is, diende de vraag zich aan welk risico voor de gezondheid bestonden voor bezoekers en medewerkers en welke maatregelen moesten worden genomen. De DDT is zeer persistent met een lipofiele eigenschap: bij contact wordt het in de huid opgenomen en cumulatief in het vetweefsel opgeslagen. Daarnaast heeft de stof bij grotere opname mutagene en carcinogene eigenschappen en beschadigt het het zenuwstelsel. Vanwege de lage dampspanning van de stof is het gelukkig zeer weinig vluchtig en aanwezigheid in de lucht valt niet te verwachten tenzij door gebruik, schoonmaak of trillingen de DDT-kristallen loskomen van het oppervlak en in de lucht worden gebracht waarna zij zich door convectie en luchtverplaatsingen in de ruimte kunnen verspreiden.

In afwachting van grootschalige toepasbaarheid van een methode voor complete verwijdering, is door een bedrijf door middel van borstelen en afzuigen getracht de DDT-uitbloei van het oppervlak te verwijderen. Door de bijzondere structuur van de DDT-kristallen op de grens van het houtoppervlak bleek dat alleen door heel intensief schoon te maken de DDT van het oppervlak kon worden verwijderd. Men moet er rekening mee houden dat, zolang er zich DDT in het hout bevindt, de uitbloei van kristallen doorgaat. Door ons is onderzoek gedaan naar de toepassing van een speciale tape waarmee de kristallen worden afgenomen zonder dat houtvezels meekomen. Dit gaf een bevredigende en vooral een goed praktisch toepasbare oplossing. De persoonlijke bescherming is bij deze werkzaamheden natuurlijk heel belangrijk. Na deze schoonmaak zullen de normale beheer- en behoudstaken weer kunnen worden uitgevoerd.

Literatuur:  Hijman, 2004 – Nico Hijman en Vincent van Drie, Verwijdering van DDT kristallen, start van een pilot project, Cr jaargang 5, nr. I (2004) pp 93 - 98